KADIKÖY, Moda’da “MERAKLI” Ayakkabı boyacısı vardı bir zamanlar….
1931–1932 yıllarında Moda Caddesi’nde berber Kozmo’nun dükkânının önünde bir Rum ayakkabıcı boyacısı belirdi. Orta boylu, az konuşan, devamlı işi ile meşgul olan boyacının adı İlya idi. En eski, en çamurlu ayakkabıları bile önce sabunlu su ile yıkar, temizler, kurutur, sonra itina ile boyardı.
İlya’nın bu titizliği kısa zamanda öyle bir isim yaptı ki, ayakkabısını boyatmak isteyenler kuyruk olmaya başladılar. Artık kimse ona “İlya” demiyor, “Meraklı” diye hitap ediyordu. O yıllarda Avrupa ve Amerikan boyaları piyasada pek az bulunur, fakat Meraklı daima nuget boya kullanırdı.
Memleket dışına gidip gelenler sadece boya ısmarlar, onun bu merakını bilen Kadıköylüler Avrupa dönüşü hediye olarak boya getirirlerdi. Bir kutu yabancı boyayı görünce çocuk gibi sevinir, mutluluk duyardı. Doğrusu ya, Meraklı’nın elinden çıkmış bir ayakkabı yenisinden daha gösterişli durur, insan kendi ayakkabısını tanıyamazdı.
Meraklı bir şöhret olmuş, artık Moda Caddesi’nde, berber Kozmo’nun dükkânı önünde, yaz, kış, sıcak, soğuk demeden süren sokak çalışmasına bir son vermek zamanı gelmişti. Berberin karşısındaki dükkâna geçti. Yıllarca aynı şevk ve arzuyla ayakkabıları yıkadı, temizledi, boyadı. Meraklı boyacı yaşlanınca çocuklarına bu mesleği sürdürmelerini vasiyet etti.
İlya öldükten sonra oğlu Miçeli birkaç yıl daha baba sanatını yürüttü ise de Meraklı’nın merakı oğluna geçmemişti. Sonra dükkân kapadı, pek çok Rum gibi o da Yunanistan’a gitti. Hem de en yakın komşularına haber bile vermeden…
Meraklı boyacının dükkânını manifaturacı Dikran Balyan, onu da Mıgırdıç Türkmen’in manifaturacı dükkânı takip ederdi.
Mıgırdıç Türkmen halen Söğütlüçeşeme Caddesi’ndeki Türkmen Mağazası’nı işletenlerin babası olurdu. Bu dükkândan sonra eskici Aleko Kaftoğlu’nun dükkânı gelirdi. Burası Neş’e Sokağı’nın köşesidir.
Sokağın içinde Nezih ve Ahmet’in buzdolabı tamirhaneleri vardı. Neş’e Sokağı’ndan itibaren tekrar Moda Caddesi’ni takip edince ilk dükkân olarak Alâeddin Bey’in eczanesi gelirdi. Alâeddin Önal Bey eczaneyi sonradan eczacı Güner Giz’e devretmişti. Bir müddet sonra o da eczaneyi tasfiye etti.
Eczaneden sonraki dükkân Mihal ve Vasil’in açtıkları Nur Pastanesi idi. Sonra bunun yerine Pasifik Pastanesi açıldı. Pastaneden sonra Mavridis ve karısının işlettiği manav dükkânı gelir, onu da Kiryako ve Nazım Arzuman’ın odun deposu takip ederdi.
Tütüncü Tagi Rıza’nın küçük dükkânından sonra gene Moda Caddesi’ni dik durumda Kanığ Sokağı yer alır. Bu sokaktan sonra Hüseyin’in kahvesi gelirdi.
Kahvenin yanında Bulgar Apostol bir sütçü dükkânı açmış, fakat sonra Koço ve Nikola Natof adındaki oğulları ticarethaneyi büyüterek “Milka” ismiyle, Kadıköy’ün en aranan şarküteri ve içki dükkânı yaptılar. Milka’nın bitişiğinde kundura tamircisi Anastas Pirpiri, onun yanında da tellal Naci’nin bürosu bulunurdu.
Bu sıralama ile Moda Caddesi’ndeki esnaf tamamlanmış oluyor. Binalardan ancak birkaçı günümüze kadar gelebilmiştir. Dükkânlar yıkılmış, yerine apartmanlar yapılmış, yeni ticarethaneler, bankalar açılarak Moda Caddesi’nin görünüşü inanılmaz bir şekilde değişmiştir.
Rumların çoğu Yunanistan’a gitti. Cadde esnafının bir kısmı yaşlanarak ticareti bıraktı. Pek çoğu da bu dünyadan ayrıldı. Yeni isimler, yeni insanlar, Moda Caddesi’nde yeni bir yaşam sürdürmeye başladı.