MOTOR : Yakıtın yanması sonucu elde edilen ısı enerjisini mekanik (hareket) enerjisine çeviren mekanizmaya motor denir. Bu anlamda motosiklet motoru ile araç motoru arasında hiç bir fark yoktur. Motorların silindir sayısı ve büyüklükleri farklıdır.
KADRO : Motosikletin her şeyi üzerinde taşıyan temel iskeletidir yani şasesidir.
TEKERLEKLER : Motosikletin yol ile temasını sağlayarak motosikletin ilerlemesine yardımcı olur. Diğer taşıtlardan farkı ince ve diagonal (yuvarlak) olmasıdır.
AMORTİSÖR ve YAYLAR : Motosiklette sürücünün rahat etmesini ve motosikletin yol darbelerinden korunmasını sağlar.
SELE : Motosikletin kendi üzerindeki sürücü ve yolcu oturma kısmıdır.
MOTOSİKLET MOTORLARININ ÇEŞİTLERİ :
1. Yakıtın yanma yerine göre :
a. İçten yanmalı,
b. Dıştan yanmalı
2. Zamanlarına göre :
a. İki zamanlı
b. Dört zamanlı
3. Yakıt çeşidine göre :
a. Benzinli motorlar
b. Dizel motorlar (hemen hemen yok.İtalya’da ve bazı ülkelerde var.)
4. Soğutma çeşitlerine göre :
a. Hava soğutmalı
b. Su soğutmalı
5. Ateşleme sistemine göre :
a. Manyetolu ateşleme,(Genelde ayakla marş kolu itilerek çalışan,)
b. Bataryalı ateşleme. (Otomobiller gibi marş düğmesiyle çalışan,)
MOTORUN TEMEL PARÇALARI :
Silindir (motor) Bloğu: Motorun ana gövdesini oluşturur. Emme ve egzos delikleri bunun üzerinde bulunur. Sıcak motora soğuk su,soğuk motora sıcak su konulduğunda silindir bloğu ve silindir kapağı çatlar.
• Silindir Kapağı : Silindir bloğunun üzerini kapatır, yanma odalarını oluşturur. üzerinde bujileri, emme ve egzoz subaplarını taşır, bazılarında şaseye bağlama köprü deliği de bunun üzerindedir
• Karter: Silindir bloğunun alt tarafını kapatır. Motor yağına depoluk eder.Krank miline yataklık yaptığı gibi krank milini alt zemin şartlarından korur.
• Subap (Külbütör) Kapağı: Subap mekanizmasını ve motoru toz, su ve pisliklerden korur .
• Krank Mili: Pistonlardan gelen doğrusal hareketi dairesel harekete dönüştürür. Krank milinin en ucunda bir dişli ve kasnak bulunur. Dişli kam (eksantrik) miline hareket verir. 4 zaman krank milinin 2 devrinde , iki zaman ise krank milinin 1 devrinde gerçekleşir.
• Piston: Silindir içerisindeki hareketlerinden dolayı zamanların meydana gelmesini sağlar. (Emme-sıkıştırma-ateşleme- egzoz)
• Piston Kolu: Pistondan aldığı doğrusal hareketi krank miline iletir.
• Segmanlar: Pistonlar üzerinde bulunur hareketli parçalar arasında sızdırmazlığı sağlar. Segmanlar veya silindir odası aşındığında motor yağ yakar ve egsozdan mavi duman çıkar.
• Subaplar : 4 zamanlı motosikletlerde bulunur.Emme ve eksoz subapları olmak üzere iki çeşittir.Emme subabı motorlarda benzin hava karışımının silindire girmesini sağlar. Egzoz subapları ise; yanmış gazların silindir dışına çıkmasını sağlar.Subap ayarı motorda yapılan tek ayardır.
• Contalar : Sabit parçalar arasında sızdırmazlığı sağlarlar.
MOTORUN DIŞINDAKİ PARÇALAR:
Motorun dışındaki parçalar yardım eden sistemlerdir . Ateşleme ,Yakıt, Soğutma, yağlama , şarj ve marş gibi yardımları yaparlar.
• Karbüratör: Motora gerekli olan benzin, hava karışımını şartlara göre 1/15 (benzin – hava) oranında karıştıran elemandır.
• Hava Filtresi: Dışardan motor içerisine alınacak olan havayı temizleyip karbüratöre veya emme manifolduna gönderen parçadır.
• Manifoltlar (Emme – Egzoz ) emme manifoldu, karbüratöre belli oranda karışmış olan benzin-hava karışımını veya havayı silindirlere dağıtır. Egzoz manifoldu, yanmış sonunda meydana gelen egzoz gazlarını toplayarak egzoz borusuna buradan da yanmış gazların dışarıya atılmasını sağlar
• Endüksiyon Bobini: Akümülatörden aldığı 12 voltluk doğru-akımı 15 – 25 bin volta yükselten elemandır.
• Buji : Yanma odasına sıkıştırılmış bulunan yakıt – hava karışımını kıvılcımla ateşleyen elemanıdır.
• Regülatör (Konjektör): Şarj dinamosunun veya alternatörün ürettiği akımı ayarlayan elamandır.
• Yakıt Deposu : Motosikletlerin yakıt depoları küçüktür. Depo altında yedek depo kelebeği de bulunur.
• Yakıt Pompası (Yakıt Otomatiği): Depodan aldığı yakıtı karbüratöre pompalayan elemandır.
• Distribütör: Endüksiyon bobininden aldığı yüksek voltajı ateşlenme sırasına göre bujilere dağıtan elemandır.
• Marş Motoru: Motora ilk hareketi veren elektrik motorudur.
• Alternatör (Şarj Dinamosu): Motosiklet motoru çalıştığı sürece mekanik enerjiyi elektrik enerjisine dönüştürür. Aracın elektrik ihtiyacını karşılar. Aküyü dolduran (şarj) eden elemanıdır.
MOTOSİKLETİN SİSTEMLERİ
AKÜ (BATARYA) :
Elektrik enerjisini bünyesinde depo eden ve gerektiğinde bu elektrik enerjisini motosikletlerdeki elektrikli alıcılara gönderir.
Motosikletlerde, marş motoru, ateşleme sistemi, aydınlatma sistemi, , korna gibi çeşitli alıcılarında elektrik ihtiyacını karşılar.
• Elektrolit: Akünün içinde bulunan saf su ve asit karışımından oluşan sıvıdır.
• Akü kutup başları: Akünün üzerinde kurşundan yapılmış pozitif (+) ve negatif (-) kutup başları vardır. Pozitif (+) kutup başı daha kalındır.
Akümülatörün bakımı :
• Elektrolit seviyesi plakaların 1 cm üzerinde olacak şekilde saf su ile tamamlanır.
• Kutup başları oksitlenmiş ise, sıcak su dökerek temizlenmelidir. Sonra kablolar akünün kutup başlarına sıkıca takılmalıdır.
• Akünün kutup başları ters bağlanmaması gerekir. Aksi halde Konjektör (regülatör).arızalanır.
• Kışın akünün donmaması için akü tam şarj edilmelidir.
Akünün iki kutup başı herhangi bir metalle birbirine değdirildiğinde kısa devre yaparak patlar.
• Akü bakımında akü eleman kapaklarının kapalı üzerindeki hava alma deliklerinin açık olduğuna dikkat edilmelidir.
• Her hangi bir yangın veya kısa devre durumunda akü kutup başlarını sökmek gerekir. Sökerken önce (-) sökülür.
• Motor çalışırken gaz kolunu bıraktığımızda far ışıkları zayıflıyorsa akü zayıflamış olabilir
YAKIT SİSTEMİ :
Yakıt sisteminde Benzin otomatiği motor çalıştığı sürece, depodan yakıt boruları yardımıyla emdiği yakıtı karbüratöre pompalar. Karbüratör bu yakıtı hava ile birleştirerek oluşturduğu hava yakıt karışımını emme manifoldu yoluyla emme supaplarından silindirler içerisine gönderir. Böylece sistem işlemini yerine getirmiş olur
Yakıt Sisteminde hava filtresi toz ve pisliklerden tıkanmışsa, karbüratöre yeterli miktarda da hava giremez. Motor fazla yakıt sarf eder. Motor boğulur. Bu nedenle filtre belirli zamanlarda (kilometrelerde) basınçlı hava ile temizlenmeli ve belirli kilometrelerde yenisiyle değiştirilmelidir
Motor Fazla Yakıt Yakıyor ise ;
– Hava Filtresi kirli veya tıkalı olmamalıdır.
– Soğuk havalarda ve sabahları kolay çalıştırmak için 2 kademeli jikle bulunur. Jikle çekili olarak unutulmamalıdır.
– Karbüratör ayarları bozuk olmamalıdır.
Fazla Yakıt Yakan aracın (zengin karışımla çalışan) aracın egzozundan siyah duman çıkar
FREN SİSTEMİ :
Motoru yavaşlatmak, yavaşlayan motoru durdurmak için kullanılır. Hareket halinde iken ön ve arka fren kolu birlikte kullanılmalıdır.
Motosiklet üzerinde 3 tip fren bulunur:
– Ön fren
– Arka fren
– Motor freni (kompresyon freni)
1. Ön fren: Ön fren her motorda ön tekerleri kontrol eder. Sağ elimizle ön fren kolunu kontrol ederiz. Ön fren teli kopmuş ise ön fren tutmaz.
2. Arka freni : Arka tekerlerin frenlemesini sağlar.Otomatik vitesli motorlarda arka fren sol elimizle kontrol edilir. Vitesli motorlarda ise sol el ile debriyaj kolu kontrol edildiği için sağ ayak ile kontrol edilir.
3. Motor freni (kompresyon freni) : Motosiklette sürücü gaz kolundan hareket halindeyken gazı kapattığında motorun vites sisteminden kaynaklanan etkisiyle motosikleti yavaşlatmasına kompresyon freni denir
MOTOSİKLETLERDE VİTES SİSTEMLERİ
Otomatik vitesli motorlar : Otomatik vitesli motorlar genelde scooter tarzıdır. Debriyaj kolu yoktur.Direksiyon kolunda sağ el ile gaz ve ön fren , sol elle ise ayak freni kontrol edilir .Gaza basıldığında motor hareket eder, frene basıldığında durur. Önemli husus otomatik motorlarda ilk çalıştırırken ön veya arka fren kolundan birine basılarak motor çalıştırılabilir.
Vitesli motorlar : Vitesli motorlarda vites sol ayağın altındaki bir koldur. Genelde bu kola sol ayağımızla aşağı bastığımızda 1. vites , yukarı çektiğimizde 2 , 3 ,4 ve 5. viteslere sırayla geçer 5. vitesten direk 1. vitese inmez birer birer vites küçültür ve büyültürüz. 1. vites ile 2. arası ise boş vitestir. Bazı motorlarda özel farklılıklar olabilir.
Teker Zinciri : Zincirin kullanım ömrü yağlama ve uygun ayara bağlıdır. Bakımsızlık zincirin ve zincir dişlisinin erken aşınmasına yol açar. Zincir belli zaman aralıklarında yağlanmalıdır. Tozlu bölgelerde kullanıldığında bu işlem daha sık yapılmalıdır. Gerginlik kontrolu yapılırken motor durdurulur ve sehpasına kaldırılır. Zincir gerginliği elle 20-25 mm dikey hareket edecek şekilde ayarlanmalıdır. Zincir ayarı için arka tekerin olduğu yerde zincir ayar gergi vidası bulunur